Romatoid Artrit Nedir?

Eklemlerin hemen hemen hepsini etkileyebilen kronik bir inflamatuar bozukluktur . Bu hastalık eklemlerde şişme, ağrı ve sertliğe neden olur. Ayrıca uzun yıllar kendini gösterebilir. Yoğun olarak elleri, ayakları ve bilekleri etkiler. Bazı hastalarda cilt, gözler, akciğerler, kalp ve kan damarları dahil olmak üzere çok çeşitli vücut sistemlerine zarar verir. Hastalığın ortaya çıkmasının nedeni, bağışıklık sisteminin yanlışlıkla vücudun dokularına saldırmasıdır. Romatoid artrit eklemlerin koruyucu astarını etkiler, astarın zayıflaması kemik erozyununa ve eklem deformitesine varabilecek ağrılı bir şişmeye neden olur. Bu şişliğe çoğunlukla yoğun bir iltihaplanma da eşlik eder.

Artritin kelime anlamı, eklem iltihabı demektir; bir çok organ ve sistemi de tutabilen otoimmün bir iltihabi eklem hastalığıdır. Tuttuğu eklemde hasar oluşturarak sakatlığa neden olur. Romatoid artrit, yaygın bir hastalık olup, her yüz kişiden birinde, hayatının bir döneminde görülür. Her yaşta gelişebilir, fakat çoğunlukla 40-60 yaşlarında başlar. Kadınlarda erkeklerden 3 kat daha fazladır.

Eklem Nedir?

Eklem vücudumuzda iki kemik ucunun birleştiği noktalara verilen addır. Eklemler vücudumuzun çeşitli bölgelerinin hareket ve esnekliğini sağlar. Ancak az sayıda hareketsiz eklemler de vardır. Kemiğin hareketi, tendonlarla kemiğe bağlanan kas yardımıyla sağlanır. Eklemi oluşturan kemik uç noktaları, kıkırdak (kartilaj)’la kaplıdır. Eklem yüzeyi sinovyum denilen bir zarla ve dıştan da eklem kapsülüyle sarılır. Eklemin içinde sinovyal sıvı adı verilen, sürtünmeyi önleyen bir tür yağlayıcı eklem sıvısı bulunur. Eklemin etrafında kas ve bağlar bulunur.

Eklemin yapısını oluşturan tendonların iltihabı, eklem zarının iltihabı, eklem aralığının daralması ve aşınmalar, eklemin stabilizasyon bozukluğu, ekleme yakın yerleşimli eritema nodozum (ağrılı, kızarık, şiş nodüller) dahil bir çok nedenle eklem ağrısı oluşabilir.

Romatoid Artritin Nedenleri Nelerdir?

İmmün (bağışıklık) sistem; bakteri, virüs veya vücudumuza girebilecek her türlü yabancı maddelere (antijenlere) karşı bizi koruyan ve onlara karşı savaş veren bir sistemdir. Otoimmun hastalıklarda ise, bağışıklık sistemi aynı zamanda kişinin kendi bazı vücut dokularına karşı, bağışık serum (antikor) üreterek savaş açar. Bu bazen tiroid, karaciğer gibi belli bir organa yönelik olabileceği gibi, bazen de organa özgü olmayıp sistemik olabilir. İşte romatoid artrit, sistemik bir otoimmün bağ dokusu hastalıklarından biridir. Bağışıklık sistemindeki bu sapkınlığa, neyin neden olduğu tam olarak bilinmiyor. Ancak kişinin genetik yapısı ve çevresel faktörler (sigara ve geçirilen bazı enfeksiyonlar) buna neden olabilir. Eklem ve çevresinde gelişen iltihap, zamanla eklemde (kıkırdak, kemik ve bağlarda) hasara neden olur

Romatoid Artrit Hangi Eklemleri Tutar?

El ve ayak parmaklarının küçük eklemleri , el bileği ve ayak bileği en fazla, diz ve dirsekler ikinci, kalça, omuz ve boyun daha az sıklıkta etkilenen eklemlerdir. Romatoid artrit; sakro-iliak eklem, bel ve sırt omurgaları, el ve ayakta en uçta yer alan eklemleri tutmaz.

Romatoid Artrit (RA) Belirtileri Nelerdir? Romatoid artritin erken aşamalarında eklemlerde kızarıklık veya şişlik görülmeyebilir ancak eklemlerde hassasiyet ve ağrı görülebilir. Bu belirtiler aslında hastalığın ilk belirtileridir. Bunun yanında bütün hastalarda ortak olan;

• Altı hafta veya daha uzun süren eklem ağrısı, hassasiyet, şişme veya sertlik,
• 30 dakikadan 1 saate kadar sürebilen sabah ağrıları ve eklem sertliği,
• Birden fazla eklemde ortaya çıkan ağrılar,
• Küçük eklemlerde (Bilekler, el ve ayaklardaki bazı eklemler) ağrılar,
• Hastalığın ilerleyen dönemlerinde eklemlerdeki şekil bozuklukları,
• Her hastada görülmese de iştahsızlık ve kansızlık,
• Cildin altında oluşan yumrular

en yaygın belirtiler arasındadır.
RA’lı hastalar eklemlerindeki bozukluklardan dolayı daha çabuk yorulurlar ve hareket etmekte güçlük çekerler. Bazen bütün belirtilere düşük dereceli ateş de eşlik eder. Bu ateşe sebebiyet veren eklemlerdeki iltihaplanmadır. RA belirtileri zaman zaman ortadan kalkabilir ancak tedavi edilmediği sürece mutlaka tekrar eder. Ayrıca yine çok fazla hastada görülmese de kilo kaybı belirtiler arasındadır. 

Romatoid Artrit Nasıl Gelişir Ve İlerler?

Genellikle haftalar, bazen aylar içinde özellikle el, bazen ayak küçük eklemleri, el bileğinde ağrı, şişlik ve sabahları bir saatten uzun süren katılık yakınmalarıyla başlar. Önceleri bu bir süre olup geçerken sonra devamlı hal almaya başlar. Diz, dirsek, omuz, ayak bileği gibi büyük eklemlerde de benzer yakınmalar oluşabilir. Daha az görülmekle birlikte, hızlı ve gürültülü bir başlangıçla bir hafta içinde birçok eklemde veya tek büyük eklemde yakınmalar başlayabilir. Bazen de palindromik romatizma denilen saatler ile birkaç gün içinde oluşup-geçen artritlerle başlayabilir.

Ağrı dışında kas ağrıları, halsizlik, yorgunluk, anemi, kilo kaybı ve bazen hafif de olsa ateş yakınmaları olur.Romatoid artritin şiddeti, kişiden kişiye değişir. Kronik bir hastalıktır. Uzun yıllar sürer; bazen bir ömür boyu devam eder. Hastalık alevlenmeler ve remisyonlarla (sakinlikle) seyreder. Alevlenmenin çoğunlukla bir nedeni veya tetikleyicisi yoktur; ancak bazen mevsim dönümleri, stres, enfeksiyon gibi nedenler tetikleyebilir.

Tedavi edilmediğinde, her bir alevlenmeyle, eklemde hasar gelişir. İltihaba bağlı önce kıkırdak sonra altındaki kemikte hasar gelişir. Bu hasarın gelişme süresi ve şiddeti kişiden kişiye farklılık gösterir. Sonuçta, eklemde hareket açıklığında kısıtlılıkla giden sakatlığa neden olur. Özellikle el eklemlerinde tutma, kavrama gibi hareketler gerçekleştirilemez (kuğu boynu, düğme iliği görünümleri, kas atrofisi gibi). Bu sakatlıklar genellikle hastalığın ilk iki yılında geliştiğinden; hastalığın erken dönemde tanınması ve kontrol altına alınması çok önemlidir.

Romatoid artritli kişiler normalden daha fazla bazı hastalıkların gelişme riskini taşırlar. Bunlar; hızlanmış ateroskleroza bağlı kardiyovasküler hastalıklar (koroner kalp hastalığı, miyokard infarktüsü, inme), anemi (kronik hastalık anemisi), eklem enfesiyonu veya eklem dışı enfeksiyonlar, osteoporoz, göz kuruluğu, göz iltihabi (episklerit) gibi. Ancak hastalığın kontrol altına alınması ve koruyucu tedavi ile bunlara yatkınlık da sağlıklı kişilerden farksız olur.

Özellikle el eklemleri gibi küçük eklemlerde 6 hafta ve üzerinde şişlik ve ağrının olması, romatoid artrit tanısını kolaylaştırırken, daha kısa süreli veya tek eklem tutulumu veya büyük eklem tutulumlarında tanı koymak zordur. Akciğer grafisi ve tutulan eklemlerin direkt filmleri çekilebilir. Göz, kalp gibi tutulumlar da varsa, ileri değerlendirme yapılır. Tam kan sayımı, karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri, yapılır.